سنسور دور موتور (engine  speed  sensor  )

این سنسور بر روی پوستۀ گیربکس قرار دارد و اطلاعات مربوط به میزان دور موتور موقعیت TDC  ( نقطه مرگ بالای سیلندر یک و چهار ) را اندازه گیری می کند و به واحد کنترل الکترونیک ( ECU ) ارسال می کند.

وظایف این سنسور عبارتند از :

1. تشخیص نقطه مرگ بالا (TDC) یا همان محاسبۀ زمان جرقه زنی

2. محاسبۀ دور موتور

3. تنظیم دور آرام

4. تنظیم آوانس جرقه

• محل قرار گیری 

این سنسور روی پوستۀ گیربکس بالای سر چرخ دندۀ فلایویل نصب شده است

ساختار داخلی :

این سنسور تشکیل شده از :

1. آهن ربا

2. قاب ( محفظه )

3. محفظۀ موتور

4. هستۀ آهنی نرم که توسط سیم پیچ احاطه شده

5. سیم پیچ

6. حلقۀ دندانه دار ( فلایویل )

نحوۀ عملکرد این سنسور

محیط فلایویل به 60 قسمت مساوی تقسیم می شود ، و غیر از دو بخش پشت سر هم آن ، بقیه دارای دندانه می باشند ، یعنی 58 دندانه دارد. سنسور از نوع القابی است که دارای یک هستۀ مغناطیسی و یک سیم پیچ می باشد. عبور هر دندانۀ فلایویل از مقابل سنسور بر میدان مغناطیسی سنسور از لحاظ مقدار و جهت تأثیر می کند و باعث القاء ولتاژی در سیم پیچ آن می شود، که به شکل یک سیگنال به ECU ارسال می گردد. اما زمانی که به جای دو دندانۀ خالی از مقابل سنسور عبور می کند هیچ سیگنالی فرستاده نمی شود و ECU با توجه به این اطلاعات موارد زیر را انجام می دهد :

• هرگونه حرکت میل لنگ ( موتور ) چه به وسیلۀ درگیری دندۀ فلایویل با دندۀ استارت و چه از طریق هل دادن خودرو را به ECU گزارش می کند. به این ترتیب در صورت سوختن این سنسور خودرو به هیچ شکل روشن نمی شود. زیرا هیچ اطلاعاتی مبنی بر حرکت میل لنگ دریافت نمی کند و در نتیجه اجازۀ زدن جرقه و پاشش سوخت در هیچ سیلندری را نمی دهد. ( در خودروهای با ECU زیمنس اگر این سنسور خراب شود خودرو روشن می شود ولی باید چند بار استارت زد. یا وقتی خودرو روشن می شود گاز نمی خورد ، یا به سختی گاز می خورد. )

• کنترل کار موتور برای کار ECU و ارسال به نمایش دهندۀ دورسنج آمپرها برای اطلاع راننده

• شناسایی موقعیت زاویه ای میل لنگ و اعلام نقطۀ مرگ بالا به ECU برای تنظیم زمان مناسب تزریق سوخت به انژکتورها و ایجاد جرقه در موتور : یعنی استارت صحیح و روشن شدن مناسب موتور

• تنظیم آوانس جرقه متناسب با تغییر دور موتور

عیب های سنسور دور موتور

عیب هایی که در صورت خرابی قطعه در موتور به وجود می آیند عبارتند از :

1. در صورت خرابی سنسور دور موتور یا شکستن نوک سنسور قطعی در سیم پیچ و نرسیدن سیگنال اطلاعات به ECU زیمنس ، خودرو به راحتی روشن نخواهد شد. ( شکستن نوک سنسور اغلب به خاطر شکسته شدن فنرهای صفحه کلاچ و برخورد آنها به نوک سنسور اتفاق می افتد. ) حتی امکان روشن نشدن خودرو وجود دارد. در خودرو های دیگر با ECU غیر از زیمنس ، خودرو به هیچ عنوان روشن نخواهد شد. در خودروهای با ECU زیمنس اگر سنسور دور موتور خراب شود سنسور میل بادامک سنسور کمکی محسوب می شود، و اگر سنسور را دور موتور خراب شود سنسور میل بادامک شناسایی و محاسبۀ زمان و پاداشش و جرقه زنی را به ECU اطلاع می دهد

2. در صورتی که سنسور با روغن و گریس و براده های آهن آلوده شود ، ممکن است خودرو در دور آرام بد کار کند. زیرا آلودگی نوک سنسور باعث می شود اطلاعات غلط به ECU داده شود و موتور در دورهای مختلف بد کار خواهد کرد

3. در صورتی که عقربۀ دور موتور به طور غیر معمول حرکت کند ( بالا و پایین برود )، یا خودرو دچار کُپ کردن ( cut off ) بی موقع شود ، می تواند ناشی از کارکرد نادرست این سنسور باشد

4. هرگاه دور موتور خودرویی بالا بود و نوسانات دور موتور را در پی داشت، اگر پس از بررسی سنسور دریچۀ گاز و استپر موتور و برنامه ECU و غیره، مشکل برطرف نشد، باید سنسور دور موتور چک و بررسی شود.

در صورتی که در خودرو عیب های گفته شده به وجود آمد باید به نکات زیر برای عیب یابی سنسور دور موتور توجه کامل نمایید.

1. تست به وسیلۀ دستگاه دیاگ

اگر عیب های گفته شده در خودرویی به وجود آمد، و چراغ چک روشن بود، ابتدا دستگاه دیاگ را به خودرو وصل               می کنیم و روی گزینۀ سایپا و سپس گزینۀ پراید و روی گزینۀ زیمنس کلیک می کنیم، و وارد منوی خطاها می شویم. کد خطاها را چک و بررسی می کنیم. اگر خطابی در مورد سنسور دور موتور ثبت شده بود، وارد منوی پاک کردن کد خطاها می شویم و خطاهای ثبت شده را پاک می کنیم. سپس خودرو را روشن می کنیم و به خودرو گاز می دهیم. سپس کد خطاها را چک می کنیم. اگر خطایی در مورد سنسور دور موتور ثبت شده بود و به طور دائم بود روش های زیر را چک می کنیم. ابتدا سنسور را تعویض می نماییم. اگر عیب برطرف نشد روش های گفته شدۀ زیر را چک و بررسی می کنیم.

2. روش تست سنسور دور موتور به وسیلۀ اُهم متر

ابتدا سوکت سنسور را از دسته سیم اصلی جدا می کنیم. یک سر پروب اُهم متر را به پایۀ یک ،  وسر دیگر آن را به پایۀ دوی سوکت سنسور اتصال می دهیم. مقدار مقاومت دو سر سیم پیچ سنسور باید حدود Ω300 الی Ω400  باشد ، در غیر این صورت سنسور خراب می باشد و باید تعویض گردد.

روش تست سنسور دور موتور به وسیلۀ ولت سنج

ابتدا سوکت سنسور را از دسته سیم اصلی جدا می کنیم، و ولت متر را در حالت AC قرار می دهیم. یک سر پروب ولت متر را به پایۀ یک و سر دیگر را به پایۀ دوی سوکت سنسور اتصال می دهیم. سپس خودرو را استارت می زنیم. در حین استارت زدن ولتاژ خروجی را چک می کنیم. ولت متر باید ولتاژی که در حدود 5 ,2 تا 5 ولت به ما نشان می دهد. در غیر این صورت سنسور خراب می باشد و باید تعویض گردد.

توجه :

سنسور دور موتور را از جای خود باز می کنیم و اگر به روغن گریس و براده های آهن آغشته بود آن را تمیز می کنیم.

3. تست سیم کشی و مدار سنسور دور موتور

پس از عیب یابی قطعه و تمیز کردن و تست های ولتاژ و اهم، اگر خطا برطرف نشد، امکان قطعی در مدار یا سیم کشی از سنسور تا کانکتور ECU وجود دارد. طبق نقشۀ زیر مدار از کانکتور ECU تا سوکت سنسور دور موتور چک شود

سوکت سنسور دور موتور

نکاتی در مورد سنسور دو موتور

به علت استفاده از آهنربا در این سنسور ، آلودگی هایی نظیر برادۀ آهن و گریس و روغن ، بر روی کارکرد آن اثرات نامطلوبی دارد و به همین خاطر می تواند عیب هایی در کارکرد موتور ایجاد کند.

فاصلۀ سنسور دور موتور از دندانه های فلایویل یا محل نصب سنسور را نباید تغییر بدهید.

قطع کردن موقت سوخت خودرو توسط ECU برای جلوگیری از بالا رفتن دور موتور در موارد خطرناک که احتمال یاتاقان زدن موتور افزایش می یابد را cut off  می نامند. دور موتور خطرناک برای خودروهای مختلف و متفاوت معمولاً از 5500 دور در دقیقه به بالا می باشد. ECU این عمل را با توجه به اطلاعات سنسور دور موتور انجام می دهد، بنابراین خرابی این سنسور می تواند باعث اختلالاتی در کارکرد خودرو گردد.

وقتی دندانۀ خالی فلایویل جلوی سنسور می رسد ایجاد شارژ مغناطیسی می کند، همزمان پیستون 1 و 4  به نقطه مرگ بالا (TDC) می رسند. در این حالت انفجار و پیستون 4 در حالت ابتدای زمان مکش قرار دارد.

نکاتی مهم درمورد چگونگی عیب یابی سنسور دور موتور به وسیلۀ دستگاه دیاگ

 اگر خودرو روشن نمی شود یا هیچ جرقه ای بر روی شمع ها وجود نداشت یا پمپ بنزین عمل نمی کرد، ابتدا دستگاه دیاگ را به خودرو وصل می کنیم. برای عیب یابی سنسور دور موتور و اطمینان حاصل از سالم بودن سنسور وارد منوی پارامترها    می شویم. به قسمت RPM  نگاه می کنیم و همزمان استارت می زنیم. اگر در قسمت RPM عددی ثبت نمی شد و RPM صفر بود امکان خراب بودن سنسور در موتور هست و باید تعویض گردد. اگر پس از تعویض سنسور دور موتور RPM همچنان صفر باشد امکان ایراد در ایموبلایزر ( سیستم ضد سرقت ؛ کد سوئیچ ) می باشد. در این حالت با دستگاه دیاگ کد سوئیچ و سوئیچ باید تعریف شوند ( در صورت داشتن سیستم ضد سرقت ). در خودروهای ECU زیمنس سنسور میل بادامک نیز باید چک شود چون امکان خرابی سنسور میل بادامک وجود دارد.